LEVEN FRIDA KAHLO

Hoewel zij haar geboortedatum later heeft veranderd naar 7 juli 1910 is Frida geboren op 6 juli 1907 in Coyoacán, destijds een buitenwijk van Mexico-City. Haar volledige geboortenaam luidt: Magdalena Carmen Frida Kahlo y Calderón. Haar vader is de Duitser Wilhelm Kahlo en haar moeder de Mexicaanse Mathilde Calderón. Frida heeft nog twee stiefzussen uit haar vaders eerste huwelijk en is de derde dochter van haar ouders. Boven haar zitten Mathilde en Adriana en na haar komt Cristina.

Tijdens haar jeugd vinden twee ingrijpende gebeurtenissen plaats: de Mexicaanse revolutie (1910) en zij krijgt op zesjarige leeftijd kinderverlamming waardoor zij maanden niet van huis kan en haar rechtervoet blijvend letsel zal ondervinden. Dit zorgt er mede voor dat Frida voornemens is om medicijnen te gaan studeren. In 1922 wordt zij als een van de 35 meisjes uit 2000 aanmeldingen toegelaten tot Escuela Nacional Preparatoria, een middelbare school die haar voorbereid op een universitaire opleiding tot arts.

Op 17 september 1925 slaat het noodlot toe en krijgt Frida een zeer ernstig ongeluk. Iedereen vreest voor haar leven. Wanneer zij uit het ziekenhuis ontslagen wordt, regelen haar ouders een hemelbed met een spiegel aan het plafond zodat ze naar zichzelf kan kijken en kan zien hoe ze iedere dag een beetje beter wordt. Ze geven hun dochter penselen, verf en karton waarmee zij zelfportretten kan maken. Later zal Frida benadrukken dat de schilderkunst haar leven heeft gered.

Wanneer zij weer op de been is, kan ze niet terug naar de universiteit. In plaats daarvan richt ze zich op de kunst en sluit vriendschap met diverse kunstenaars waaronder de fotografe Tina Modotti die haar in juni 1928 voorstelt aan Diego Rivera (1886-1957). Ondanks een leeftijdsverschil van ruim 20 jaar is er vrijwel direct sprake van een enorme aantrekkingskracht tussen Frida & Diego. Op artistiek en intellectueel niveau zijn ze elkaars gelijken. Ze stimuleren en inspireren elkaar en zullen dat blijven doen tot de dood hen scheidt.

Op  21 augustus 1929 treden ze met elkaar in het huwelijk. Het is Diego’s derde huwelijk en Frida’s eerste. Tien jaar later zullen ze van elkaar scheiden om het jaar daarop, op 8 december 1940, weer met elkaar te trouwen omdat ze allebei beseffen dat ze niet met en niet zonder elkaar kunnen en met elkaar dan toch de beste oplossing is.

Diego Rivera is de grote muralist van Mexico en tijdens zijn leven al een beroemdheid. Na zijn studie aan de academie in Mexico-City heeft hij van 1907 tot 1921 in Europa gewoond. Bij terugkomst in zijn geboorteland wordt hij met open armen ontvangen en gaat hij zich bezighouden met muurschilderingen die de Mexicaanse cultuur uitademen. Het succes is groot en al snel wordt hij gevraagd om muurschilderingen te maken in de Verenigde Staten. Zo verblijven Frida & Diego van 1930 tot 1933 in San Francisco, New York en Detroit. Ook in latere jaren zullen ze met regelmaat in de Verenigde Staten verblijven. Toch blijft hun hart verbonden met Mexico.

Frida’s kunst is een uitdrukking van haar eigen realiteit. Ze is autodidact en schildert wat haar bezighoudt. Doordat haar moeder afkomstig is uit Oaxaca en haar moeders familie in traditionele kleding loopt, is Frida hier van jongs af aan mee opgegroeid. De fascinatie van Diego voor het pre-koloniale Mexico inspireert Frida waardoor zij besluit de traditionele kleding van haar familie ook zelf te gaan dragen. Uiteindelijk is deze kleding haar signature geworden en staat zij hiermee symbool voor het vrije, authentieke Mexico.

Wanneer zij in de Verenigde Staten woont, dat zij overigens Gringolandia noemt, vindt Frida het contrast tussen de westerse wereld en de Mexicaanse cultuur groot. Hoewel de Amerikanen haar een verrassende verschijning vinden, is Frida niet echt van hen gecharmeerd. Hierdoor versterkt de hang naar haar eigen cultuur wat duidelijk zichtbaar is in de wijze waarop Frida zich manifesteert in haar kleding.

In de Verenigde Staten schildert zij meerdere werken, waaronder het werk waarin zij haar kritiek uit op de Amerikaanse, industriële wereld die verwoestend is voor cultuur en natuur. In dezelfde tijd vinden in Mexico archeologische opgravingen plaats die onlosmakelijk aantonen dat het pre-koloniale Amerika heel anders was dan men moest geloven! Grote steden en hoogstaande culturen was geen uitzondering op het gehele Amerikaanse continent.

De (her)ontdekking van de authentieke Mexicaanse cultuur en haar belangstelling voor het communisme (tot aan haar dood is zij lid geweest van de communistische partij) hebben ertoe geleid dat Frida heel bewust een imago heeft gecreëerd waarmee zij haar Mexicaanse oorsprong wil benadrukken. Ze distantieert zich hiermee van het witte westen. Iets wat vandaag nog weleens vergeten wordt…..

Uit haar brieven en dagboeken is op te maken dat Frida een grote kinderwens had, maar haar lichaam was dusdanig beschadigd in 1925 dat het voldragen van een zwangerschap niet mogelijk was. Drie keer heeft zij een vroeggeboorte gehad en daarnaast nog talloze miskramen. Haar verdriet heeft ze in haar werk tot uitdrukking gebracht.

Diego heeft vier kinderen gehad. De eerste is genboren in 1916 toen hij in Parijs woonde met  zijn eerste vrouw, de Russische schilderes Angelina Beloff (hun zoon heeft slechts twee jaar geleefd). Na de dood van zijn zoon zocht Diego zijn toevlucht tot de Russische schilderes Marie Vorobieff  die vervolgens geboorte gaf aan hun dochter Marika (1919-2010). Diego schrok hier zodanig van dat hij terugkeerde naar Mexico. Daar liet hij zich scheiden van Angelina en trouwde met Guadalupe Marin en kreeg met haar twee dochters: Guadalupe Rivera (1924-1990) & Ruth Rivera (1927-1969).

De vroeggeboorte die Frida in juli 1932 in het Henry Ford Hospital in Detroit kreeg, heeft zij verwerkt in een schilderij. Ook dit keer heeft de kunst haar leven gered en heeft ze haar intense verdriet kunnen sublimeren in een kunstwerk.

Omdat Diego een enorme womanizer is en regelmatig relaties met andere vrouwen nodig meent te hebben – hij heeft zelfs een relatie met Frida’s jongere zus Cristina gehad – gaat Frida zich ook inlaten met andere mannen én vrouwen. Diego kan haar buitenechtelijke relaties met andere mannen echter moeilijk verduren. Andere vrouwen ziet hij niet als gevaar. Deze stormachtige gebeurtenissen leiden tot de nodige wrijving tussen Frida & Diego en zorgen ervoor dat beiden zich meer op hun eigen leven gaan richten.

Ik begrijp niet wat ze in mijn werk zien, het is mijn persoonlijke realiteit.

Haar eerste expositie heeft ze najaar 1938 in New York. Een paar maanden later gaat ze naar Parijs op uitnodiging van André Breton om deel te nemen aan een expositie van Mexicaanse kunstenaars. Breton, die in 1938 naar Mexico is gekomen, is de woordvoerder van het surrealisme en had bij het zien van haar werk uitgeroepen dat zij een ware surrealist is. Frida verafschuwt deze gedachte. Haar leven lang blijft zij zeggen: Ik schilder nooit dromen of nachtmerries, ik schilder mijn eigen werkelijkheid.

Frida schildert voor zichzelf en vindt het in eerste instantie heel bizar om te exposeren. Toch verkoopt haar werk goed, vooral in het westen. Het duurt echter het tot 1947 voor de Mexicaanse haar erkent en een staatsaankoop doet, De Twee Frida’s. Op dat moment is haar lichamelijke conditie hard achteruit aan het gaan.

De laatste jaren van haar leven zijn fysiek erg zwaar. Frida ondergaat talrijke operaties aan haar rug die stuk voor stuk niet succesvol zijn. Bovendien wordt de doorbloeding in haar rechtervoet steeds slechter, haar tenen worden zwart en de pijn is ondragelijk. In 1953 besluiten de artsen haar rechterbeen te amputeren. Deze ingreep, die haar pijn dankzij een kunstbeen verzacht en het haar zelfs weer mogelijk maakt te lopen, brengt Frida in een diepe depressie. Ze is haar levenswil kwijt vertelt Diego na de amputatie. In haar dagboek schrijft ze Zes maanden geleden hebben ze mijn been geamputeerd, ze komen me voor als een eeuwenlange marteling, en soms verloor ik bijna mijn verstand. Ik heb nog steeds zin om zelfmoord te plegen. Alleen Diego weerhoudt me ervan, omdat ik me inbeeld dat hij me zou missen. Dat zei hij en ik geloof hem. Maar nooit heb ik meer geleden. Ik zal nog maar een poosje wachten…..

 

Voeten, waar heb ik ze voor nodig? Ik heb vleugels om te vliegen!

Frida Kahlo is geboren en gestorven in Casa Azul waar sinds 1958 het Museo Frida Kahlo is gevestigd. Zie: http://www.museofridakahlo.org.mx

Haar as bevindt zich in een Pre-Columbiaanse urn in haar slaapkamer in Casa Azul.
Na haar dood heeft Diego gezegd: 13 juli 1954 was de meest tragische dag van mijn leven. Ik was mijn geliefde Frida kwijtgeraakt, voor altijd… Ik besefte – te laat – dat mijn liefde voor Frida het geweldigste deel van mijn leven was geweest.

Er is veel over Frida Kahlo gezegd en geschreven en zelf heeft ze ook zeker bijgedragen aan haar eigen mythevorming, maar één ding is zeker: ze was authentiek, uniek en volkomen zichzelf, een vrouw met kracht en doorzettingsvermogen die wist wat zij wilde en die haar pijn heeft gesublimeerd in fascinerende kunstwerken. Misschien was haar grootste creatie wel het leven zoals zij dat heeft geleefd binnen de mogelijkheden die ze had.

Viva la Vida, Viva Frida

 

Op 13 juli 1954 stierf Frida Kahlo. Acht dagen eerder had ze voor de allerlaatste keer de pot rode verf gepakt en enkele woorden op een stilleven geschilderd. Het was haar meer dan duidelijk dat zij deze wereld snel zou verlaten. In haar dagboek schreef ze: ik hoop dat het vertrek vreugdevol zal zijn en ik hoop nooit meer zo terug te keren.

Door haar kunst en haar persoonlijkheid is Frida Kahlo onsterfelijk geworden. Tijdens de opening van de tentoonstelling Frida Kahlo: Making Her Self Up zei Salma Hayek op 14 juni 2018: Let this Mexican artist be an inspiration and a reminder for all of us who have the courage to be ourselves and be unique …

© Karin Haanappel
www.karinhaanappel.nl 

Meld je kosteloos aan voor de nieuwsbrief van Kunsthistorica Karin Haanappel door op onderstaande foto te klikken.